देशपांडे आणि आम्ही - कल भी आज भी आज भी कल भी

 
सगळ्यात आधी देशपांडे काकांना ९० वर्ष सत्कार समारंभाच्या हार्दिक शुभेच्छा. तुमचा आई आणि रंजू बरोबरच फोटो आणि सत्कार समारंभातील तुम्हाला गमलेलं जगण्याचं  यमक आणि गमक ऐकून खूप खूप छान वाटले, इतके की ते शब्दात व्यक्त करणे खूप कठीण आहे. कुछ रिश्ते बदलते, नही है कभी, कल भी आज भी आज भी कल भी.

इन यादों का सफर तो रुके ना कभी..खरंच तुम्हाला निर्भेळपणे अगदी तसेच हसताना बघून पुन्हा आमचीही एकदा जगण्याची इच्छा टवटवीत झाली. मंगेश पाडगावकरांचं गाणं तुमच्या सत्कारात आठवलं  गेलं ह्यातच सगळं आलं, ह्या जन्मावर ह्या जगण्यावर शतदा प्रेम करावे... तुम्ही म्हणालात की अभि तो मै जवान हुन.  मीही उगाचच गणिततज्ञासारखं बेरीज वजाबाकी करत माझ्या वयाच्या तुम्ही अंदाजे दुप्पट आहेत हे समजून उमगुन उगाचच मान खाली घातल्यासारखं केलं . :) तुमच्याकडून खरोखरच खूप शिकण्यासारखे होतं आहे आणि असेल. आणि अगदी तुम्हीच नाही सगळेच आमचे देशपांडे कुटुंबीय. आई म्हणाली तसं - काही नाती खूप जिव्हाळ्याची असतात त्यातलं हे एक. ती नाती रक्ताच्या नात्यांपालकडची असतात आणि आपल्याला माणुसकीच्या फार वेगळ्याच उंचीवर नेऊन ठेवतात.

सगळ्यात गंमतशीर माझी तुमच्याबद्दलची आठवण म्हणजे गाणे. तुम्ही वेळ मिळाला की सतत गाणे म्हणत असायचात. अर्थात तुमचा क्लासिकल चा रियाज घरीच चालू असायचा तंबोरा घेऊन. कळत नकळत मलाही ते सतत डोक्यात असायचे. पण गम्मत म्हणजे तुम्ही वेगवेगळी गाणी impromtu किंवा ऐनवेळी ही रचायचात. माझ्यावरचं गाणं आठवतंय? स्वाती म्हणजे सव्वा हाती आणि मग सव्वा हाती, दीड हाती, पावणेदोन, हाती दोन हाती सव्वादोन हाती अशी एक पावकीच तुम्ही माझ्या नावाने बनवून, चालही स्वतःची लावून ती मग म्हणायचात देखील. मी लहान होते तेंव्हा, चौथीत असेन तेंव्हा पासून माझा देशपांडे कुटुंबात जो काही शिरकाव झाला तो कायमचा मनावर कोरला केला, नात्यांची, वेगवेगळ्या संवांदांची, एकमेकांकडून काहीतरी शिकण्याची आणि परस्परांवर निर्व्याज प्रेम विश्वास ठेवण्याची एक परंपरांची घेऊन. हे सगळे अलिखित करारातून हं  ? :)

तुम्ही जसं BEST मधल्या नोकरी, शिवाय तुमची संगीत नाटकं किंवा वैचारिक नाटकांमध्ये कामं, योगा आणि चालणे इत्यादी रुटीन छान पार पडायचात तशाच आमच्या देशपांडे काकू सुद्धा त्यांची कामे स्वयंपाक, मुलींचे रुटीन हे सगळे अतिशय हसतमुखाने आणि सचोटीने पार पडायच्या. मीही त्यातलीच, तुमची चौथी मुलगी च म्हणा ना. :) त्या काळातले माझे देशपांडे डेकेअर :) त्यात देशपांडे काकुंनी केलेले सगळेच पदार्थ मीही  अतिशय खादाड असल्यासारखे मनापासून भरपूर खाल्ले आहेत, सगळ्यात लक्षात राहणारे म्हणजे दुपारचे स्नॅक्स चे वेगवेगळे पदार्थ आणि त्यांनी केलेली अंबाडी ची भाजी ज्याला कसलीच तोड नाहीये. त्या माझ्या आईच्या पाककलेमधल्या गुरु उगाचच नव्हत्या? मला दोन्ही सुग्रणींकडून उत्तमोत्तम खायला मिळाले हे माझे treasure, शिवाय बाबाही माझे अधून मधून सुग्रण असल्यामुले एन्ट्री मारत असत तो गोष्ट वेगळी. :)

एक वेगळाच छंद होता त्या दिवसात आईने एखादा पदार्थ जो छान झाला आहे, तो तुमच्याकडे आजून द्यायचा चव म्हणून आणि मग तुम्हीही एखादा पदार्थ आमच्याकडे आणून द्यायचात . अशी चवीची देवाणघेवाण करण्यात न जाणो किती वर्ष गेल्येत.

सांगा कसे जगायचे, कण्हत कण्हत की गाणे म्हणत? तुमची काही नाट्य संगीत नाटकांतील गाणी सुद्धा मी ऐकली आहेत. त्यावेळी गम्मत वाटायची. तुमचा डे जॉब हा BEST चा असायचा आणि शिवाय तुम्ही श्रीराम लागूनसारख्या हस्तींबरोबर देखील नाटकेही केलेली आहेत. आम्हालाही हमखास पास मिळायचा किंवा खबर असायची. मग आलोच ते नाटक बघायला. तुमचे उद्धस्थ धर्मशाळा नावाचे नाटक मला अजूनही आठवते. विषय तितकासा कळला नसला तरी देखील तुम्ही रंगमंचावर उभे आहेत आणि नाटकातला एक अंक चालू आहे हे मला एकदम आठवत आहे. तुम्ही नक्कीच ते जग जगला असाल एका वेगळ्याच ढंगाने.

अजून एक म्हणजे आपली नाटकांविषयीची चर्चा. तुमच्याबरो मी एक दोन नंतर कधी नाटके बघितली देखील आहेत, आणि मग त्यानंतर होणारी चर्चा विचार विमर्श. :) किंवा मी एखाद लेख लिहिला तरी त्यावरही आपण अख्खी फॅमिली च्या फॅमिली गप्पा मारत असू. किंवा खरा तर टॉपिक कुठलाही असो, चर्चेसाठी आपण सारखेच सरसावून आपले  मुद्दे  मांडून debates करत असू. निष्पन्न काही होवो वा न होवो  :)

आपली अशीच रंगलेली चर्चा म्हणजे योगासने. तुम्हाला मी लहानपणापासून योगा way ऑफ living करताना बघितले आहे. दिवसातील एक ठराविक वेळ तुम्ही योगासनांसाठीच द्यायचातच. त्यामुळे माझे योग विषयक प्रश्नांची उत्तरे तुम्ही आनंदाने द्यायचाय. शवासन कसे करायचे हा प्रश्न मी विचारल्यावर तुम्हे अतिशय systematically मला स्टेप्स समजावून सांगून एकदम सोप्पे करून सांगितलेत. आता देशपांडे काकू नी सुद्धा स्वतः पुढाकार घेऊन आईला सांगून मला योगा क्लास ला लावायला प्रोत्साहन दिले.

आता तुम्हाला अजून एक आठवून हसू येईल कि काही गहाण गोष्टींची सविस्तर चर्चा करायला तुम्ही स्वतः आमच्या घरी येत असत. तो विषय म्हणजे हरी जो आपल्याकडे काम करायचा त्याने उधार मागितलेले पैसे. अतिशय इंटेन्सिटी ने हे सगळी चर्चा चालत असे नंतर यथावकाश मलाही कळले हरी असो व हरिणी, आपल्याकडे काम करणारे हेल्पर्स हा हाय इंटेन्सिटी विषय कसा होऊ शकतो. :)

आपण एक सोनाली कुलकर्णी चे चाहूल हे नाटकही बघितले होते तेंव्हा. वेगळाच विषय.

देशपांडे कुटुंबीय आणि सगळेच आवडते, माझा सहवास रंजूबरोबर सगळ्यात जास्त कारण ती सगळ्यात धाकटी मुलगी उजू सुनीती बरोबरही मजा यायची. रंजू मला मेमरी ची आणि इतर पत्त्यांच्या वेगवेगळ्या जादू शिकवायची आणि त्यात तासन तास जायचे. कित्येकदा चौथीच्या scholarship च्या अभ्यासातही ते मला खूप मदत करत असे. गम्मत म्हणजे तुमचा सर्वांचा माझयावर इतका विश्वास होता की,  आईला आणि मला scholarship चा result बघायला जायला तुम्ही बाल्कनी तुन सांगितले होते, आम्ही रोड वर. नक्की मला मिळाली असणार scholarship ,
अशा खाणाखुणा करत. आणि खरोखरच माझे नाव होते, खूपच मस्त वाटलं होता तेंव्हा.

त्यानंतर मग अशीच खेळ अभ्यास ह्यात वर्षे गेली. especially १० वी आणि बारावीच्या माझ्या अभ्यासात शांततेची अत्यंतिक गरज होती. तुमची बाल्कनी हा माझा आवडता प्रांत होता कारण तिथेच मला खरी शांतता मिळत असे आमच्या मजल्यावरच्या गोंगाट, आवाज बघता. तीही तुम्ही मला एकदम मोठ्या welcoming मनाने दिलीत आणि तासंतास तिथेच टाका तंबू हे माझे तेंव्हाचे ब्रीदवाक्य झाले होते. एका घरातून आपल्याच दुसऱ्या घरात. पण तुम्ही कधीही मला जाणवू दिले नाहीत कि आपण फार काहीतरी करतोय. ह्या सगळ्याबद्दल मी तुमची ऋणी आहे.

सस्मित ही म्युसिक शिकवणे आणि परफॉर्मन्स अपडेट्स च्या माध्यमातून आशिष आणि किमया गौरी ह्यांच्याशी touch मध्ये असतो.

देशपांडे, आता काळ खूप बदललाय का ? वाटते कधीतरी.  आमच्या पिढीतल्या, असलेल्या वयापेक्षा कितीतरी पटीने असल्यासारखे वागणाऱ्या आणि मनाने खंगलेल्यांना तुमच्या व्यक्तिमत्वाची ओळख करून देण्याचा हा छोटासा प्रयन्त. कोरोना सारख्या मोठ्या standstill काळातून आपण बाहेर आलो आहोत आणि नवीन आदर्श- रोल मॉडेल्स शोधत आहोत. त्यात तुमचा आणि तुमच्याबरोबर सत्कार झालेल्या सगळ्यांचाच सिंहाचा वाट आहे आणि समाजचे हे देणे आहे. एका चांगल्या समाज निर्माण करण्याकडे कूच करत. ikigai हे जॅपनीज पुस्तक खूप प्रसिद्ध झाले. It is defined as "a motivating force; something or someone that gives a person a sense of purpose or a reason for living". तुम्ही आपले इंडियन ikigai! :)

पुन्हा एकदा सर्व देशपांडे कुटुंबियांचे अभिनंदन. कुछ रिश्ते बदलते नही है कभी. हे मलाच नाही तर सगळ्या रुद्रांनाही सेम वाटत आहे ह्याची मला खात्री आहे.

तुमची
सव्वा हाती

चीज पास्ता पेरी-पेरी

तसे मला चीज नाचों पास्ता पेरी-पेरी  ह्या गोष्टींबद्दल काहीच वावगे नाहीये. पण 'बी अ रोमन व्हेन इन रोम' ह्या मताची मी थोडी फार आहे आणि त्या आपल्या करीना कपूर च्या डाएटिशिअन, ऋजुता दिवेकर ने म्हंटल्या प्रमाणे लोकल फूड ला प्राधान्य देण्याबद्दल माझाही थोडा कल असतो.

पण आजकल बच्चो और सबको को सिर्फ बर्गर और पास्ता ही पसंद है मग तो मैद्याचा आणि घट्टमुट्ट झालेल्या पेंनी पास्त्याच्या का होईना. मग तो पिंक (म्हणजे गर्ली श ?)  असो किंवा ब्लू पास्ता असो (असं काही ऐकलं तरी नाहीये पण उगाचच काही तरी गर्ल्स बोइज ;)) . आता त्यातही खूप प्रकार आहेत. फिफ्टी शेड्स ऑफ पास्ता यू सी? ;) मग त्यात मी जर्मनी त बघितलेल्या अगणित चीज च्या भेरायटी एकदम आठवतात आणि मन माझे भरून येते, आणि तिकडच्या हवामानासाठी एवढे चीज नक्कीच ठीक आहे.

आता ह्या १००० शेडस मधून शॉर्ट लिस्टेड ५०शेड्स निवडायच्या आणि मग त्यातून फायनल पास्ता चे कॉम्बिनेशन अचूक पणे निवडायचे ह्याला खरोखरच कलिनरी स्किल लागते. जे माझ्यात नाहीये. ह्या सगळ्यात असलेला चॉईस ओव्हरलोड तर विचारायलाच नको. ग्रे आणि पिंक ह्यात कलर वाईस फारसा फरक कुठे आहे? इट इस ओरिजिनली अ 'derived color' आफ्टर ऑल.

अशा सगळ्या बॅकग्राऊंड व्हेरीफिकेशन प्रोसेस नंतर मी जेंव्हा पास्ता चीज रेस्टॉरंट मध्ये जाते तेंव्हा मी किती गोंधळलेली असेन ह्याचा विचारच न केलेला बरा. लहान छोटी मुले ही पण सराईतपणे ऑर्डर्स देतात आपल्याला हवी ती पिंक शेड चूज करतात आणि त्या चॉईस ला योग्य ते मार्गदर्शन करणारी आजूबाजूची मोठेकंपनी मला अतिशय impressive वाटते. तब्बल अर्धा तास मग निर्णय घेण्यामध्ये छान निघून जातो. आजूबाजूला तोपर्यंत गर्दी वाढलेली असते आणि अचानक सीझलर्स चा झरझरीत आवाज यायला लागतो. मग आपण एवढा व्यवस्थित वेळ घेऊन ठरवलेल्या पास्ता च्या घड्यावर - पालथ्या घड्यावर पाणी पडते. अचानक सीझझलर्स चा मोह होतो आणि वाटते के सीझझलर्स मध्ये कदाचित जास्त मजा आहे. (इस इट लोकल फूड बाय द वे ?)

तसे बघायला गेलो तर सीझलर्स आणि पास्ता ह्यात मला सीझलर्स च जास्त प्यारे आहेत, पूछो क्यों? कारण पास्ता मध्ये भाज्या ऑपशनल असतात आणि सीझलर्स उसळणाऱ्या लाटांसारखे का होईना पण त्यात भाज्या तरी असतात. भरपूर तापलेला तवा आणि त्यात अतिशय सुंदर रित्या मांडलेले सीझलर्स.  मग मी आधीच सीझलर्स ना माझी मान्यता  देऊन टाकते.  एक बर्फी मधले गाणे ही आठवते. "इतनी सी भाजी, इतनी सी खुशी, इतना सा तुकडा भात का".

तो पर्यन्त अजून एक वैचारिक संकट आलेले असले ते म्हणजे पेरी-पेरी वाले फ़्राईस घ्यायचे का साधे. किंवा से कोला फ्लेवर चे फ़्राईस का चीज फ्लेवर चे फ़्राईस. आजकाल कुठंतीही गोष्ट ह्या त्यात अनोखा चीज फ्लेवर येतोच विथ ऑपशन्स सच ऍज पेरी-पेरी, चुई मुई etc. :) आता आपली पाव भाजी च घ्या ना. पाव भाजी विथ चीज, आणि मग डोसा विथ चीज, नाचों विथ चीज , शिवाय फ्राईड राईस विथ चीज. वगैरे वगैरे. तोपर्यंत आपला पेरी-पेरी चा प्रश्न सुटलेला असतो. तोपर्यंत मी ही गुगल किंवा डकडक गो सर्च करून पेरी-पेरी म्हणजे काय ह्याची माहिती मिळवून ठेवलेली असते. तर युरेका. "PERi-PERi, also known as the African Bird’s Eye Chilli". हे उमगते आणि मग थोडीशी कोडी सुटायला लागतात. थोडक्यात सारांश असा की पेरी-पेरी हे आपल्या लाल तिखटाचे आफ्रिकन व्हरजन.

मध्यंतरी एका मैत्रिणी गेले तर मी तिथे पोचेपोचेपर्यंत मॅकडोनल्ड चा बर्गर आणि पेरि-पेरीं फ़्राईस माझ्याही आधी येऊन पोचत होते हुश्श्य करत. तेही झोमॅटो वरून. असेच पेरिफेरल आनंद घेत घेत मी देखील 'ऑड वन आऊट' न दर्शवत पेरी-पेरी गट्टम करते.

तर कॉमिन्ग बॅक टू पिंक पास्ता इटिंग. आता असं आहे की जितका वेळ आपण पास्ता रदळत ठेऊ तितका  वेळ तो अजूनच निगरगट्ट होत जातो. तोपर्यंत पास्ता मधला इंटरेस्ट संपत संपत आजूबाजूच्या सीझलिंग गोष्टींमध्ये इंटरेस्ट निर्माण व्हायला लागलेला असतो. पण तरीही लगे राहो मुन्ना भाई म्हणत म्हणत पास्ता एकदाचा संपतो.

तोपर्यंत मग वेळ येते ती अर्ध्या उपाशी पोट्या डेसर्ट ची.  सीझलिंग ब्राउनी हा त्यातलाच एक प्रकार. ह्याच्यातही तो सीझलिंग तवा री-यूज केला जात असणार. खूप जणांना सीझलिंग ब्राउनी च प्यारी असल्याचे  माझ्या लक्षात आले असल्यामुळे मी गप्प बसते. मीही काही त्या सीझलिंग ब्राउनी च्या विरोधात थोडीच आहे? मग 'खोदा पहाड निकाल चूहा' म्हणी सारखी ती सिझलिंग ब्राउनी येते सळसळत. खूप मोठा आवाज, वाफ आणि मग वाफेला बाजूला सारून बघतो तर काय? त्यात एक सुंदरशी छोटीशी ब्राउनी असते. मग त्यावर गरम गरम ज्वालामुखीसारखा पसरत जाणारा चॉकोलेट सॉस. तोपर्यंत वातावरण तंग झालेले असते. शिवाय आपले ब्रीदवाक्य आहेच, शेरिंग इस केरींग.

आता हे ४ बाय ३ इंचेस ची ब्राउनी कशी काय बुआ खूप जणांमध्ये शेअर करून केरींग दाखवणार? मग असं म्हणत काही सुज्ञ जण ह्यावर पुन्हा एकदा सेम तोडगा काढतात. तो म्हणजे preemptive ऑर्डर्स. सुमारे प्रयेकाला एक तरी सीझलिंग ब्राउनी त्यामुळे मिळूनच जाते. म्हणजे एखादा चमचा वगैरे. एवढे कमी गोड़ मला चालत नसल्यामुळे मी घेतच नाही :) खाईन तर तुपाशी नाही तर ..:) अरे आधीच उपाशी मग शिवाय एवढे करूनही आपण उपाशीच? ये न्याय नही अन्याय है. असे आपली हिंदी पिक्चर मधील राखी म्हणेल.

आता पर्यंत राहिलेल्या प्लेटांमधील 'नाचों विथ चीज' ला बाय बाय करून मी काढता पाय घेते.