Friday, August 1, 2014

माझिया मना

असेच एकदा विचार आला की हे जे मी मी म्हणणारे माझे मन आहे ते आहे तरी कसे? दिसते तरी कसे? आणि हे जे सगळे असंख्य प्रकारचे विचार येत असतात मनात त्यांच्या उगम आहे तरी कुठे? लांब, खोलवर? त्यांना काही आकार ऊकार तरी आहे का?  अगदी उगम शोधायलाच गेलो विचारांचा तर ते सगळे निर्विकार आहेत, abstract आहेत ka? abstract च असणार. कारण ही जी आपण भाषा वापरतो, एकमेकांशी संवाद किंवा विसंवाद किंवा असंवाद साधायला, तिलाही आपल्या आपल्या मर्यादा आहेतच की. आपल्याला कितीतरी गोष्टी व्यक्त करायच्या असतात शब्दात, पण शब्द कमी नक्कीच पडू शकतात..खरा तर भाषा हा विषय  माझा अतिशय आवडता आहे..कारण शब्दच तर असतात आपल्याकडे व्यक्त करायला..मग तरीही अगदी भाषेवर चांगले  प्रभुत्व असलेल्यांना सुद्धा का कठीण जात असेल मनाचा थांगपत्ता लावायला? किंवा अशा काय गोष्टी आहेत ह्या abstract आणि व्यक्त करता न येणाऱ्या राहतात? 

असे वाटते की हा एक वेगळाच प्रांत आहे..आपली स्वप्ने  जिथे राहतात, आपले स्वगत जिथे राहते, आपले आपल्याशीच असलेले वेगवेगळ्या layers वर असलेले नाते-गोते, कित्येक न बोललेल्या आणि फ़क़्त अनुभवलेल्या सुंदर गोष्टी, आपल्या छोट्या छोट्या इच्छा, आशा आणि हा दिल है छोटासा...आपले आजूबाजूला फुलणाऱ्या गोष्टींवरून फुलणे आणि कोमेजणार्या गोष्टींवरून कोमेजणे..आणि कधी कधी तर आपल्या मोहरून येण्याच्या क्षणांना धरून आजूबाजूच्या सर्वच गोष्टी तशाच मोहरून येताना दिसणे..आणि अखेर आपले कोमेजणे बघून आणि अनुभवून आजूबाजूच्या गोष्टीही तितक्याच intensity ने कोमेजणे..हा भास आहे का सत्य..शाश्वत? भासच असावा कारण तसे बघितले तर कायम टिकणारे असे सत्य असे काहीच नसते..निसर्ग नियमांप्रमाणे ते हि बदलत जाते..आपली आधीच कात टाकून नवीन काहीतरी परिधान करते..

आणि आपण पण ह्या सगळ्या mind-to-universe खेळामध्ये सतत बदलत असतो..कधी आपण गोष्टी आहेत तशा मानून किंवा स्वीकारून मोकळे होतो. मनाला तसे फार त्राण नसते राहिलेले..पण कधीकधी मात्र एकदा question केले की करतच जातो..हे सगळेच आहे हे असेच का? मोडक्या तोडक्या भाषा मग आपल्या कामाला येतात..आपली बौद्धिक क्षमता पणाला लावतो..पण नुसते question केले म्हणजे उत्तरे मिळतातच असे थोडीच आहे? यात कमीपणाचे असे काहीच नाही. उत्तरे शब्दात मिळत नाहीत काही वेळा..हेच खरे. इथे भाषा संपते. मनाचा खेळही संपतो. आपण एका वेगळ्याच abstract प्रदेशात जातो. जिथे एखादा form असतो..चित्र असते. पुन्हा abstract च. किंवा एखादा आवाज असतो. तोही नेहेमीचा नाही. abstract असा. एखादा स्पर्श असतो. तोही abstract. एखादा मोकळा श्वास असतो. तेच उत्तर असते. आपल्याला ते माहीतही असते पण त्यापर्यंत पोचायला वेळ लागतो. पण  उत्तर त्या ठराविक  form मध्येच मिळते. पुन्हा शब्दांचा खेळ चालू केला मनाने की मग आपण हरवून जातो. ह्या सगळ्यात abstract का होईना उत्तर मिळाल्याचे समाधन मात्र मिळते. ज्याच्यासाठी हा सगळा अह्हाहास चालू आहे ते का ते काही क्षण का होईना आपल्याला कळते..


Wednesday, April 23, 2014

गजरे

तसे कितीतरी जाता येत दिसतात आणि मीही दुर्लक्ष करते आजकाल. तीच ती फुले आणि त्यांचे गजरे हातात घेऊन विकणारी माणसे, जास्त करून बायका. गर्दी. त्याच त्या पानांच्या पुड्या. कित्येक  वर्षे गेली आणि मी ही अशीच गजरा विसरलेली राहिले आणि आज अचानक आई म्हणाली, वेळ चांगल्या रीतीने घालवण्यासाठी मी थोडी फुले घेऊन आले मोगर्याची आणि मस्त गजरे केले, तुलाही दिले असते.

अचानक मधली सगळी वर्षे हवेत विरून गेली आणि मला एकदम नुसत्या त्या मोगर्याच्या देखण्या फुलांच्या आणि कळ्यांच्या आठवणीने एकदम प्रसन्न वाटले. आणि त्यांचा दिसण्यापेक्षाही एकदम धमाल फ्रेश वाटवून सोडणारा गजर्याचा वास..

एक एक कारागिरी असते..गजरे करणे ही पण. आणि तेही त्याच्यातल्या सर्व फुलांमध्ये सुसूत्रता वाटेल असे. माझी आई ने ही कला उत्तम शिकली होती. कित्येक महिने वर्ष अशी गेलेली की संध्याकाळ अखी च्या अखी फुले sort out करणे आणि गजरे बनवणे ह्यात जायची. मी ह्या सर्वात प्रेक्षक जास्त असे, थोडा प्रयत्न ही केला होता गजरे बनवण्याचा आणि जमले ही. पण हा गजरा महोत्सव जो आमच्याकडे चालला तो मात्र अफलातून होता. मी त्या फुलांशी इतकी एकरूप झाले की बस. सगळ्यात मुख्य म्हणजे आपण कित्येकदा एखाद्या कारागिरी चे final outcome बघतो. पण सुरवातीपासून शेवटी ते कसे घडले हे बघायला मिळत नाही, जमत नाही किंवा आपले लक्षच जात नाही त्या process कडे.

आणि हे सगळे गजरे जसे न सांगता आले, तसेच गेलेही. ते काही उदबत्तीचा धूर नव्हते की हवे तेंव्हा हवे तितके उग्रपणे पसरत राहतील. ते सर्व real होते. मी विचार करत राहिले- आईला आताही जमले असतील का तसेच गजरे करायला. आणि मग मधल्या इतक्या वर्षांचे काय? का राहून गेले असतील ते बनवायचे ? मी तर माझ्या स्वतःच्या अभ्यास आणि करिअर मध्ये बुडून गेले कि ते गजरे कुठे गेले ह्याचा विचारही मी केला नाही..आता खंत वाटली थोडीशी. हा सगळा गजरा phenomenon असा विरून का गेला?

पण असो. का कसे कधी कुठे पेक्षा आजचा दिवस आईने गजरे करून घालवला ह्याचे खूप छान वाटले. माझ्यापर्यंत ही ते पोचले..मलाही ते भिडले आणि पुन्हा एकदा त्यांची आठवण करून गेले. कुठेतरी काहीतरी फुलले तरी..?